Το φαινόμενο της συνεχιζόμενης επιρροής (continued influence effect)
Λανθασμένες πληροφορίες μπορούν να συνεχίσουν να μας επηρεάζουν, έστω και αν ξέρουμε ως γεγονός ότι είναι λάθος. Για παράδειγμα, μελέτες έχουν δείξει πως όταν ακούσουμε μια ιστορία ληστείας, όπου ξέρουμε πως ο ένας αφηγητής λέει πάντα την αλήθεια ενώ ο άλλος λέει μόνο ψέματα, τα λεγόμενα του αφηγητή που ξέρουμε πως ψεύδεται επηρεάζουν την βαρύτητα της ποινής που θέλουμε να επιβάλουμε στον ληστή. Συγκεκριμένα, όταν η ψεύδουσα φωνή δικαιολογεί τον ληστή, είμαστε πιο επιεικείς μαζί του. Ωστόσο, όταν αυτή η φωνή επιβαρύνει το έγκλημα με λανθασμένες πληροφορίες, τότε και εμείς θέλουμε να του επιβάλουμε πιο ισχυρή ποινή.
https://guilfordjournals.com/doi/abs/10.1521/soco.2018.36.2.167
Γενικότερα, αυτό μας δείχνει ότι απολύτως αβάσιμες πληροφορίες οι οποίες διαδίδονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να αλλοτριώσουν την κοινή γνώμη, έστω και αν αποδειχθούν να είναι λανθασμένες πέραν οποιασδήποτε αμφιβολίας. Για αυτό το λόγο, συνεχής παραπληροφόρηση γύρω από ένα συγκεκριμένο θέμα (π.χ. εμβολιασμοί, παγκόσμια υπερθέρμανση, κλπ.) μπορεί να δημιουργήσει την εντύπωση πως ένας αβάσιμος ισχυρισμός είναι πολύ πιο βατός απ’ ότι είναι στην πραγματικότητα, διότι είμαστε ήδη πιο ανοιχτοί στην ιδέα.
Μεροληπτική αφομοίωση (biased assimilation)
Αν και όλοι μας πιστεύουμε ότι δημιουργούμε τις απόψεις μας βάση σωστών δεδομένων, ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε τα “δεδομένα” συνήθως είναι εσφαλμένος. Ακόμα και όταν έχουμε μπροστά μας επιστημονικές μελέτες, τείνουμε να συμφωνούμε αυτόματα με αυτές τις οποίες επιβεβαιώνουν τα πιστεύω μας, και να βρίσκουμε λάθη με αυτές τις οποίες καταρρίπτουν τα πιστεύω μας. Η πρώτη μελέτη αυτού του φαινομένου ανακάλυψε ότι όντως, άνθρωποι οι οποίοι πιστεύουν πως η θανατική ποινή μπορεί να αναχαιτίσει το έγκλημα συμφωνούν με τις μελέτες οι οποίες επιβεβαιώνουν αυτή την πεποίθηση, αλλά απαρνούνται τις μελέτες οι οποίες την καταρρίπτουν. Το αντίθετο ισχύει για άτομα τα οποία δεν πιστεύουν στην θανατική ποινή. Δυστυχώς, όταν κάποιο άτομο βλέπει επιστημονικά δεδομένα ενάντιων των απόψεων του, αυτό μπορεί να τον οδηγήσει σε δυσπιστία και απέχθεια προς την επιστήμη γενικότερα.
http://fbaum.unc.edu/teaching/articles/jpsp-1979-Lord-Ross-Lepper.pdf
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1559-1816.2010.00588.x
Ένας βασικός παράγοντας της επιστήμης είναι ότι ποτέ τίποτα δεν είναι 100% σίγουρο – για αυτό, άλλωστε, υπάρχει η επιστήμη, για να μελετά και να αυξάνει τις γνώσεις μας σε διάφορους τομείς. Χωρίς το σωστό επιστημονικό υπόβαθρο σε συγκεκριμένους τομείς, όταν διαβάζουμε για επιστημονικές μελέτες, η “ανάλυση” μας περί το πόσο καλή ήταν η διεξαγωγή μιας μελέτης θα είναι παντελώς αυθαίρετη, αφού θα την βασίσουμε στα προσωπικά μας πιστεύω αντί στην σωστή μεθοδολογία. Εάν διαβάζετε επιστημονικές με σκοπό να αποδείξετε κάτι παρά με σκοπό να αυξήσετε τις γνώσεις σας περί του θέματος, τότε να έχετε υπόψη σας ότι είστε επιρρεπής σε παραπληροφόρηση και η προσοχή σας δεν είναι στραμμένη στην ακρίβεια ή στην αλήθεια. Η σωστή επιστημονική προσέγγιση είναι συλλογή όλων των δεδομένων με ένα μη μεροληπτικό τρόπο, ούτως ώστε να είμαστε όσο πιο κοντά στην αλήθεια μας επιτρέπουν τα δεδομένα που υπάρχουν μέχρι στιγμής.
Ανάγκη για γνωστική επίλυση (need for cognitive closure)
Στον 21ο αιώνα υπάρχει μια τεράστια πλημμυρίδα πληροφοριοδότησης, με αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι να μην ξέρουν τι να πιστέψουν αφού πολλές από αυτές τις πληροφορίες είναι εσφαλμένες. Αυτό δημιουργεί αβεβαιότητα, η οποία είναι μια από τις πιο ψυχολογικά άβολες καταστάσεις για ένα άτομο (στον άνθρωπο αρέσει η ιδέα του να έχει τον έλεγχο). Συνεπώς οι άνθρωποι προσπαθούν να επιλύσουν οποιαδήποτε αβεβαιότητα, ωστόσο υπάρχουν δύο γενικές κατηγορίες ανθρώπων: αυτοί που είναι υψηλοί στην ανάγκη για γνωστικότητα (need for cognition), οι οποίοι είναι αναλυτικοί και θέλουν να καταλάβουν γεγονότα όσο καλύτερα μπορούν, και αυτοί που είναι υψηλοί στην ανάγκη για γνωστική επίλυση (need for cognitive closure), οι οποίοι είναι ευχαριστημένοι με οποιαδήποτε εξήγηση μπορεί να τους επιλύσει ερωτήματα και κενά στην κατανόηση τους, ανεξαρτήτως του αν αυτές οι εξηγήσεις είναι σωστές ή όχι.
Όπως έχουμε αναφέρει, άτομα τα οποία είναι υψηλά στην ανάγκη για γνωστικότητα είναι και πιο αναλυτικά, με αποτέλεσμα να μπορούν να ξεχωρίσουν παραπληροφορήσεις και γενικότερα παραπλανητικές ειδήσεις σε μεγαλύτερο βαθμό. Ωστόσο, άτομα υψηλά στην ανάγκη για γνωστική επίλυση διαμορφώνουν τις απόψεις τους με πολύ πιο αυθαίρετο τρόπο. Μελέτες έχουν δείξει πως, όταν παρουσιάσουμε μικτές πληροφορίες πάνω σε θέματα όπως τον εμβολιασμό σε αυτά τα άτομα, τείνουν να διαλέγουν μια “μεριά” των πληροφοριών και να διαμορφώνουν τις απόψεις τους μόνο βάση αυτής της μεριάς, σε αντίθεση με άλλα άτομα τα οποία θα λάβουν όλα τα δεδομένα υπόψη.
Συνεπώς, όταν ψάχνουμε για ειδήσεις πάνω σε πολωμένα θέματα, είναι καλό να σκεφτούμε πως οι ίδιοι μας χρησιμοποιούμε αυτές τις ειδήσεις. Εάν είστε άτομο το οποίο προτιμά να συγκρίνει απλώς τον αριθμό των ειδήσεων για μία ή άλλη πλευρά ως απόδειξη για το ποια πλευρά είναι η σωστή, χωρίς να αναλύετε την ποιότητα αυτών των ειδήσεων, τότε είναι πιθανόν ότι πέφτετε στην κατηγορία των ατόμων που είναι υψηλά σε ανάγκη για γνωστική επίλυση και ίσως να είστε πιο επιρρεπής σε παραπληροφόρηση. Ιδανικά, ο καθένας μας πρέπει να διερωτάται πως ορισμένες ειδήσεις ή πληροφορίες φτάνουν σε κάποια συμπεράσματα, και να προσπαθούμε να αντιληφθούμε εάν υπάρχουν ορισμένα λογικά σφάλματα στον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται κάποιες ειδήσεις.
https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10810730.2014.989343
Fact - Check Cyprus
https://www.facebook.com/443945345616907/photos/a.3955045021173571/4168155046529233
Δημοσίευση σχολίου
Καλοδεχούμενα όλα τα σχόλια, επώνυμα και ανώνυμα. Πάντα όμως με σεβασμό στους άλλους αναγνώστες και στους νόμους. Ευχαριστούμε!